O Θερμαϊκός κόλπος είναι ο λόγος που η Θεσσαλονίκη ήταν πάντα ένα σημαντικό εμπορικό, οικονομικό και στρατιωτικό κέντρο. Ταξιδιώτες, έμποροι, πληρώματα πλοίων διέσχιζαν ανά αιώνες τα νερά του και βίωναν την ομορφιά της πόλης από την πλευρά της θάλασσας. Σήμερα όμως ποιος μπορεί να σκεφτεί ότι ο βυθός του Θερμαϊκού κόλπου θα μπορούσε να είναι μια αποκάλυψη για την ιστορία της πόλης;
Η ιστορία ξεκινάει με τη γοργόνα Θεσσαλονίκη, αδελφή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, που κρύβεται στα νερά του και πάντα ρωτά ναυτικούς και καπετάνιους αν ζει ο αδερφός της. Πέρα όμως από τον μύθο αυτό, υπάρχουν τεκμήρια που αποδεικνύουν την ιστορία της πόλης, όχι μόνο στους δρόμους της αλλά και στο βυθό του κόλπου της.
Τον 10ο αι. ο Θεσσαλονικέας Ιωάννης Καμενιάτης, μας περιγράφει τη στιγμή που τα καράβια των πειρατών Σαρακηνών κατακλύζουν τον κόλπο της Σαλονίκης. Τα παραθαλάσσια τείχη της δε βρίσκονται σε καλή κατάσταση. Σε μικρό χρονικό διάστημα πριν την επίθεση, ο Πετρωνάς, απεσταλμένος του τότε αυτοκράτορα, θα σκεφτεί να φτιάξει ένα ιδιότυπο φράγμα στο εσωτερικό της θάλασσας. Ιδιότυπο γιατί το φράγμα κατασκευάστηκε από λαξευμένους τάφους που ο Πετρωνάς έπαιρνε από τα νεκροταφεία της πόλης και βύθιζε στα νερά του Θερμαϊκού κόλπου, δημιουργώντας ένα ασυνήθιστο οχύρωμα. Η ολοκλήρωσή του όμως έμεινε μισή και η πόλη αλώθηκε για πρώτη φορά το 904 μ.Χ. Ποιος να πίστευε λοιπόν ότι τα βάθη του Θερμαϊκού κρύβουν ένα τέτοιο μυστικό;
Σίγουρα όμως δεν είναι το μοναδικό!
Μια άλλη ιστορία λέει ότι το εμπορικό πλοίο Guadalquivir, που εκτελούσε το δρομολόγιο Μασσαλία – Οδησσός μέσω Θεσσαλονίκης, βυθίστηκε στις 28 Απριλίου του 1903, όταν μια ομάδα Βούλγαρων αναρχικών αποφάσισε να το ανατινάξει. Οι κραυγές των επιβατών για βοήθεια σπαρακτικές και η αγωνία μεγάλη. Οι επιβάτες τελικά θα διασωθούν και θα μεταφερθούν με βάρκες στη στεριά. Όχι όμως και το γαλλικό ατμόπλοιο, που κρύβεται ακόμη και σήμερα ξεχασμένο στο βυθό του Θερμαϊκού κόλπου.
Ένα δεύτερο ναυάγιο όμως είναι και το θωρηκτό Φετχί Μπουλέτ, που ο ναύαρχος Βότσης βύθισε, τρομοκρατώντας τους Τούρκους και συμβάλλοντας στην απελευθέρωση της πόλης, το 1912. Ένα μικρό μέρος του θωρηκτού βρίσκεται σήμερα κρυμμένο μέσα στη θάλασσα του Θερμαϊκού. Το κατάρτι του όμως λένε ότι στηρίζει την ελληνική σημαία στο Λευκό Πύργο, το σύμβολο της πόλης.
Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος θα αφήσει και αυτός τα ίχνη του στον κόλπο του Θερμαϊκού, με την κατάρριψη του γερμανικού αεροπλάνου Ζέπελιν LZ.85. Το Ζέπελιν που είχε προκαλέσει από τις αρχές του 1916 εκτεταμένες ζημίες, καταρρίφθηκε στις αρχές Μαΐου από συμμαχικά πυρά. Συναρμολογημένο αργότερα εκτέθηκε στο Λευκό Πύργο και οι Θεσσαλονικείς καθημερινά το φωτογράφιζαν και φωτογραφίζονταν μαζί του.
Ιστορίες όμως αναφέρουν ότι και κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Γερμανικός στρατός βύθιζε τα εχθρικά προς αυτούς πλοία, κατά την αποχώρησή του.
Υπάρχουν όμως και νεότερα ναυάγια, όπως αυτό της Επανομής, που σκουριασμένο και επιβλητικό, έχει δώσει το δικό του όνομα στην παραλία και έχει πολύ διαφορετικές ιστορίες να αφηγηθεί.
Κείμενο: Βασιλική Καρτσιακλή
